Το ματς του αιώνα

Ήταν Σάββατο 30 Οκτωβρίου του 1886, όταν η Queen’s Park αντιμετώπισε στη Γλασκώβη την Preston North End, στον πρώτο γύρο του F.A. Cup.

Ήταν κάτι παραπάνω από μια απλή αναμέτρηση μεταξύ ομάδων της Σκωτίας και της Αγγλίας, ήταν αγώνας μεταξύ των δύο μεγαλύτερων συλλόγων του 19^ου αιώνα, ένα παιχνίδι που δίκαια μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «το ματς του αιώνα».

Ήταν μια σύγκρουση δύο διαφορετικών κόσμων, από τη μια οι αγνοί ερασιτέχνες της Queen’s Park κι από την άλλη οι επαγγελματίες της Preston North End, μιας νέας πανίσχυρης δύναμης.

Η συμβολή της Queen’s Park στο ποδόσφαιρο

Η Queen’s Park ιδρύθηκε το 1867, ήταν ο πρώτος ποδοσφαιρικός σύλλογος της Σκωτίας, σπάζοντας ένα κατεστημένο που ήθελε το άθλημα να παίζεται από την αριστοκρατία της Αγγλίας και στα Δημόσια Σχολεία. Η Queen’s Park κατάφερε μέσα σε ένα-δυο χρόνια να κάνει το άθλημα γνωστό όχι μόνο στη Σκωτία, αλλά και στην Ιρλανδία μιας κι η τουρνέ της στο Belfast οδήγησε στην ίδρυση της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της Ιρλανδίας.  

Η Queen’s Park ήταν αυτή που άλλαξε και τον τρόπο που παίζεται το ποδόσφαιρο, αφού ήταν η ομάδα της Γλασκώβης που επινόησε τα ημίχρονα μιας και μέχρι  τότε δεν υπήρχε ανάπαυλα στο άθλημα.

Επίσης άλλαξε και τον τρόπο που παιζόταν το άθλημα αφού επινόησε το passing game. Μπορεί να φαίνεται απλοϊκό κάτι τέτοιο σήμερα, όμως εκείνη την εποχή, μέχρι το 1870, οι παίκτες έπαιρναν την μπάλα και …ορμούσαν προσπαθώντας να ξεπεράσουν τους πάντες με ντρίμπλες μέχρι κάποιος να τους σταματήσει! Στην πρώτη του δεκαετία το οργανωμένο ποδόσφαιρο δεν είχε ιδιαίτερα συστήματα, απλά μαζεύονταν οι παίκτες γύρω από την μπάλα προσπαθώντας να πάρουν τη σειρά τους για να σουτάρουν!

Η Queen’s Park όχι μόνο άλλαξε όλα αυτά αλλά χρησιμοποίησε όσο καμία άλλη και τις κεφαλιές!

Οι κανονισμοί της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας ανέφεραν ότι ο παίκτης δεν είχε δικαίωμα να χρησιμοποιήσει τα χέρια του, δεν ανέφεραν όμως καθόλου το κεφάλι! Σιγά-σιγά οι παίκτες άρχισαν να χρησιμοποιούν το κεφάλι για να προωθήσουν τη μπάλα και μπορεί να μην είναι η Queen’s Park η πρώτη που το έκανε, ήταν όμως αυτή που το επέβαλε, το χρησιμοποίησε περισσότερο από κάθε άλλη στον τρόπο παιχνιδιού της και ήταν μέρος της τακτικής της.

Το 1872 έκανε την εμφάνιση του το F.A. Cup (γνωστό σήμερα ως κύπελλο Αγγλίας), είχε όμως τη μορφή μιας βρετανικής διοργάνωσης γι αυτό και δε βαπτίστηκε κύπελλο Αγγλίας αλλά F.A. (Football Association) Cup, το κύπελλο της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας.

Οι ομάδες από τη Σκωτία, όπως η Queen’s Park, περνούσαν χωρίς αγώνα στα ημιτελικά. Εκεί η Queen’s Park βρέθηκε απέναντι στους Wanderers και παρότι οι Άγγλοι περίμεναν μια εύκολη επικράτηση το ματς έληξε 0-0. Επαναληπτικός δεν έγινε μιας κι οι Σκωτσέζοι δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα ακριβά εισιτήρια  του τρένου για να πάνε στην Αγγλία.

Η Queen’s Park είχε καταφέρει όμως να εντυπωσιάσει μια εμβληματική φυσιογνωμία, τον Charles Alcock, που είχε την μεγαλύτερη επιρροή στο ποδόσφαιρο της Αγγλίας εκείνη την εποχή και πρότεινε έναν αγώνα μεταξύ Σκωτίας και Αγγλίας. Το ματς έγινε την ημέρα του Αγίου Ανδρέα, στις 30 Νοεμβρίου, προστάτη Άγιου της Σκωτίας κι ήταν η πρώτη αναμέτρηση εθνικών ομάδων στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Στη Γλασκώβη, στο Cricket Ground, έγινε η ιστορική αναμέτρηση που έληξε χωρίς τέρματα. Οι Άγγλοι είχαν παίκτες ποιοτικά ανώτερους, αλλά εξουδετερώθηκαν από την τακτική και την ομαδική δουλειά των Σκωτσέζων. Την τακτική της Queen’s Park δηλαδή αφού αυτή ήταν, όχι απλά η βάση αλλά, όλη η εθνική Σκωτίας εκείνη τη μέρα. Μέχρι και τις δικές εμφανίσεις χρησιμοποίησε, σκούρες μπλε που από τότε είναι το χρώμα της φανέλας της εθνικής Σκωτίας. Ένα χρόνο μετά η Queen’s Park θα άλλαζε την εμφάνιση της. Μαύρες και άσπρες οριζόντιες ρίγες (Hoops, μιας και κάνουν κύκλο γύρω από τη φανέλα) που θα τις έδιναν το παρατσούκλι Spiders (αράχνες), χρώματα που χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα.

Άλλη μια εντυπωσιακή συμβολή της Queen’s Park στο ποδόσφαιρο, αφού ήταν η αιτία να γίνει το πρώτο διεθνές ματς στην ιστορία του ποδοσφαίρου, ενώ υπήρξε κυριολεκτικά η πρώτη εθνική Σκωτίας. Δύο χρόνια αργότερα η Queen’s Park θα κατακτούσε το πρώτο κύπελλο Σκωτίας και θα έπαιρνε άλλα 9 πριν το τέλος του αιώνα. Μέχρι σήμερα μόνο οι  Celtic και Rangers το έχουν κατακτήσει περισσότερες φορές. Μέχρι το 1880 η Queen’s Park  έγινε οικονομικά ανεξάρτητη, μπορούσε να συμμετέχει στο F.A. Cup κι έφτασε δύο φορές στον τελικό, το 1884 και το 1885 για να χάσει και τις δύο από τη Blackburn Rovers. Οι Rovers είχαν επικρατήσει γιατί δεν είχε πάρει μέρος στη διοργάνωση η πιο δυνατή ομάδα της χώρας, η πανίσχυρη Preston North End.

Ο λόγος αφορούσε τη σημαντικότερη διαφωνία στα ποδοσφαιρικά θέματα της εποχής, τη συζήτηση για τον επαγγελματισμό του αθλήματος.

Η συμβολή της Preston North End στο ποδόσφαιρο

Όπως η Queen’s Park έφερε την επανάσταση στο ποδόσφαιρο, που ήταν τότε ερασιτεχνικό, έτσι κι θα έφερνε κι η Preston North End τη δική της επανάσταση, κάνοντας το άθλημα επαγγελματικό! Ο πρωτεργάτης αυτής της προσπάθειας ήταν ο επιχειρηματίας William Suddell (πρώτος από αριστερά με το κοστούμι στην παραπάνω φωτό της Preston).

Στις αρχές της δεκαετίας του 1880 το ποδόσφαιρο έκανε την εμφάνιση του σε πόλεις του Lancashire, το Darwen, το Bolton, το Blackburn και το Preston. Γεννημένος στο Preston ο William Suddell συνειδητοποίησε αμέσως τη δυναμική του ποδοσφαίρου κι άρχισε να πληρώνει κρυφά τους παίκτες! Λειτουργούσε ταυτόχρονα ως προπονητής και πρόεδρος κι ήταν διατεθειμένος να ταξιδέψει για να βρει τους καλύτερους ποδοσφαιριστές. Στα 1880 οι καλύτεροι παίκτες μπορούσαν να βρεθούν σε ένα μέρος, στη Σκωτία.

Οι πιο γνωστοί ήταν οι αδελφοί Ross, ο Jimmy (ένας κυνηγός που σκόραρε από παντού και θα σημείωνε 7 γκολ στο εντυπωσιακό 26-0 της Preston επί της Hyde στο F.A. Cup) και ο Nick (ένας άφοβος αμυντικός που έβαζε πολλά γκολ κι ήταν ο πρώτος παίκτης στην ιστορία του ποδοσφαίρου που γύρισε τη μπάλα στον τερματοφύλακα).

Αυτοί έγιναν κι η βάση της πανίσχυρης Preston North End κι όσο η φήμη της μεγάλωνε τόσο αυξανόταν κι η δυσαρέσκεια των αντιπάλων της. Έτσι η Preston North End αποβλήθηκε δύο φορές από το κύπελλο επειδή πλήρωνε τους ποδοσφαιριστές της, κάτι που συνηθίζονταν πάντως εκείνη την εποχή στο Lancashire. Ο Suddell αποφάσισε να τα βάλει με την F.A. (την ποδοσφαιρική ομοσπονδία) κι αντί να αρνηθεί τις κατηγορίες ομολόγησε ότι η ομάδα του ενεργούσε επαγγελματικά. Πρότεινε μάλιστα τη δημιουργία μιας νέας Βρετανικής Ομοσπονδίας. Ήταν κάτι που χώρισε το ποδόσφαιρο στα δύο, η F.A. τελικά αναγκάστηκε να υποχωρήσει και το ποδόσφαιρο έγινε επαγγελματικό. Ένα επάγγελμα που τράβηξε αμέσως το ενδιαφέρον της εργατικής τάξης και από τότε το ποδόσφαιρο δεν κοίταξε ποτέ πίσω.

Έτσι η Preston έγινε δεκτή στο F.A. Cup της σεζόν 1886/87 και κληρώθηκε με την Queen’s Park, κάτοχο του κυπέλλου Σκωτίας μεν, αλλά ερασιτεχνική δε. Το ματς έγινε στο Hampden Park (αυτό που τώρα ονομάζεται Cathkin Park) και είναι λίγο πιο μακριά από το γνωστό Hampden Park που χρησιμοποιείται από την εθνική Σκωτίας και για τελικούς κυπέλλου. Είναι και έδρα της Queen’s Park κι αυτό που πολλοί αγνοούν είναι ότι το Hampden ανήκει στην Queen’s Park κι η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της Σκωτίας απλά το νοικιάζει!

Το ματς του αιώνα

Η αναμέτρηση της Queen’s Park με την Preston North End τράβηξε αμέσως το ενδιαφέρον των κατοίκων της Γλασκώβης. Το ποδόσφαιρο ήταν τότε το αντίδοτο στην αβάσταχτη βιομηχανοποίηση της εποχής και 20.000 άνθρωποι από τη Γλασκώβη πλήρωσαν εισιτήριο από το υστέρημα τους για να δουν το συγκεκριμένο παιχνίδι. Ήταν κάτι παραπάνω από ένα απλό ματς γι αυτούς, ήθελαν να δουν μια ομάδα ερασιτεχνική, μια ομάδα που δεν πληρώνονταν οι παίκτες της να επικρατεί απέναντι στο μεγαθήριο της εποχής και φυσικά η σκωτσέζικη περηφάνια έπαιζε μεγάλο ρόλο αφού ο αντίπαλος προερχόταν από την Αγγλία.

Παίχθηκε φυσικά ποδόσφαιρο της εποχής, διαφορετικό από το σημερινό, αφού τότε δεν υπήρχαν δίχτυα, τα τάκλιν ήταν πολύ πιο σκληρά, δεν υπήρχαν ούτε αλλαγές. Η Preston σαφώς ανώτερη επικράτησε 3-0, παρά τη φοβερή υποστήριξη του κοινού προς την Queen’s Park.

Η ένταση κορυφώθηκε όταν ο Jimmy Ross έκανε ένα σκληρό φάουλ στον Harrower κι ακολούθησε εισβολή οπαδών στον αγωνιστικό χώρο. Μόνο η παρέμβαση του Walter Arnott της Queen’s Park γλύτωσε το Ross από το λιντσάρισμα. Με το σφύριγμα της λήξης ακολούθησε νέα εισβολή οπαδών που είχαν στόχο τον άλλο από τους αδελφούς Ross κι ήταν οι υπεύθυνοι της Queen’s Park που τον έσωσαν φυγαδεύοντας τον. Οι οπαδοί της Queen’s Park πήγαν μέχρι το σιδηροδρομικό σταθμό της Γλασκώβης ψάχνοντας τους αδελφούς Ross και την ομάδα της Preston, όμως οι υπεύθυνοι του σταθμού κατάφεραν να τους πείσουν ότι οι παίκτες της Preston είχαν συλληφθεί και κρατούνταν σε ένα αστυνομικό τμήμα νότια της πόλης. Οι οπαδοί κατευθύνθηκαν εκεί κι οι σιδηροδρομικοί μπόρεσαν να φυγαδεύσουν την ομάδα της Preston.

Ήταν η αρχή του τέλους για το ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο. Την επόμενη σεζόν η σκωτσέζικη ομοσπονδία απαγόρευσε στις ομάδες της να συμμετέχουν στις αγγλικές διοργανώσεις, ενώ στους αδελφούς Ross που έπαιζαν σε αγγλικούς συλλόγους απαγορεύθηκε η συμμετοχή στην εθνική Σκωτίας!

Τη σεζόν εκείνη πάντως η Preston δεν κατέκτησε το F.A. Cup, έχασε 1-0 στα ημιτελικά από τη West Bromwich Albion. Την επόμενη σεζόν μετά από ένα σερί 42 αγώνων χωρίς ήττα έχασε πάλι από τη Bromwich, αυτή τη φορά στον τελικό.

Όταν όμως σήκωσε το F.A. Cup το έκανε με τον πλέον εμφατικό τρόπο το 1889 κατακτώντας το χωρίς να δεχτεί γκολ, ενώ είχε πάρει αήττητη και το πρωτάθλημα κάνοντας το πιο εμβληματικό double στην ιστορία του ποδοσφαίρου. 

Η Preston πάντως έπεσε θύμα της ίδιας της επιτυχίας της και του επαγγελματισμού που έφερε στο άθλημα. Ο επαγγελματισμός ήρθε και σε συλλόγους όπως οι Everton, Aston Villa, Sunderland, Sheffield United και Newcastle. Οι ομάδες του Liverpool και του Manchester μπορούσαν να μαζέψουν περισσότερο κόσμο στο γήπεδο λόγω του πληθυσμού τους, αποκομίζοντας μεγαλύτερα έσοδα και μπορούσαν να πληρώσουν περισσότερα πια από τις Preston και Blackburn παίρνοντας καλύτερους παίκτες.

Η αναμέτρηση της Queen’s Park με την Preston North End ήταν τελικά ένας θρίαμβος του επαγγελματικού ποδοσφαίρου κόντρα στο ερασιτεχνικό. Κατά πολλούς, μεταξύ των οποίων κι ο ίδιος ο William Suddell, ήταν επωφελής για το ποδόσφαιρο, επίσπευσε το αναπόφευκτο. Έφερε τον επαγγελματισμό που έκανε το ποδόσφαιρο να είναι το δημοφιλέστερο άθλημα στον πλανήτη.

Αναζητώντας τις δύο ομάδες σήμερα, θα βρούμε την Preston North End στην αγγλική Championship, τη δεύτερη μεγάλη κατηγορία όπως την αποκαλούν οι Άγγλοι μιας κι η …β’ κατηγορία τους αποτελεί το πέμπτο δημοφιλέστερο πρωτάθλημα της Ευρώπης. Δεν είναι βέβαια τόσο ανταγωνιστική πια, παλεύει συνήθως για την παραμονή ή και ανεβοκατεβαίνει κατηγορίες, κρατώντας πάντως την ιστορία και την αίγλη του παρελθόντος.

Όσο για την Queen’s Park, είναι ακόμα ερασιτεχνική! Η μόνη ερασιτεχνική ομάδα που συμμετέχει στις επαγγελματικές κατηγορίες της Σκωτίας! Στην τελευταία μεν, αλλά είναι εκεί. 129 χρόνια μετά παραμένει μακριά από τον επαγγελματισμό το τελευταίο προπύργιο ρομαντισμού κόντρα στο σύγχρονο επαγγελματικό ποδόσφαιρο. 

Πιστή στο  σύνθημα της που υπάρχει και στο σήμα του συλλόγου «ludere causa ludendi» που σημαίνει «παίζοντας για τη χαρά του παιχνιδιού».

Μπορεί η νίκη της Preston τότε να έφερε τον επαγγελματισμό και να απογείωσε το ποδόσφαιρο, για τους ρομαντικούς όμως η Queen’s Park δεν έχασε ποτέ. 129 χρόνια μετά, άσχετα με ήττες και νίκες στα ματς που δίνει, κρατά το λάβαρο του ερασιτεχνισμού ψηλά, το λάβαρο του ποδοσφαίρου των ρομαντικών. Γι αυτό παίζει σύμφωνα με το μότο της, για τη χαρά του παιχνιδιού και κανείς δεν το απολαμβάνει όσο οι «Αράχνες».